គុណកិរិយា
គុណកិរិយាគឺជាពាក្យ ដែលបញ្ជាក់លក្ខណៈឱ្យអំពើរបស់កិរិយាឬកំរិតរបស់គុណនាមឬគុណកិរិយាខ្លួនឯង។ គុណកិរិយាទាំងនោះមាន គុណកិរិយាបំនែប គុណកិរិយាកន្លែង គុណកិរិយាកាល គុណកិរិយាសំនួរ និងគុណកិរិយាបរិមាណ។
ឧទាហរណ៍ វិរៈញ៉ាំបាយច្រើន។ ពាក្យ វិរៈជាគុណនាម រីឯពាក្យ ញ៉ាំបាយច្រើន ជាគុណកិរិយា។
២៨.១ គុណកិរិយាបំនែប
គឺជាគុណកិរិយាប្រាប់ពីបែបបទនៃអំពើរបស់កិរិយា។ គុណកិរិយាបំនែបមានដូចជា លឿន យឺត ឆាប់ រហ័ស រឿយៗ ...។
ឧទាហរណ៍
- រថយន្ដដឹកអ្នកដំណើរនៅតាមផ្លូវជាតិនានា ធ្វើដំណើរ លឿន ណាស់។
- កុំព្យូទ័ររបស់មិត្តភក្តិខ្ញុំដើរ យឺត។
២៨.២ គុណកិរិយាកន្លែង
គឺជាគុណកិរិយាប្រាប់ទីកន្លែងនៃអំពើរបស់កិរិយា។ គុណកិរិយាកន្លែងមានទាំងនោះមានដូចជា៖
ខាងលើ ខាងក្រោម ខាងក្នុង ខាងក្រៅ ឆ្ងាយ ជិត អាយ ទីនេះ ក្បែទីនោះ ...។
ឧទាហរណ៍
- លីដាចេញទៅខាងក្រៅហើយ។
- គាត់បានទៅឆ្ងាយហើយ។
២៨.៣ គុណកិរិយាកាល
គឺជាគុណកិរិយាប្រាប់ពេលវេលា នៃអំពើរបស់កិរយា។ គុណកិរិយាកាលមានដូចជា ស្អែក ម្សិលមិញ ឆ្នាំទៅ ខានស្អែក អំបាញ់មិញ ...។
ឧទាហរណ៍
- ស្អែក ដានីនឹងមកដល់។
- ម្សិលមិញ ភ្លៀងធ្លាក់មួយមេធំ។
២៨.៤ គុណកិរិយាសំនួរ
គឺជាគុណកិរិយាសម្រាប់សួររកទីកន្លែង កាល បែបបទ បំនង របស់កិរិយា។ គុណកិរិយាសំនួរមាន៖
- សម្រាប់សួរទីកន្លែង ណា កន្លែងណា កន្លែងណាខ្លះ ឯណា ទីណា ...។
- សម្រាប់សួររកកាល ពេលវេលា គ្រាណា នៅពេលណា ពេលណាខ្លះ កាលណា ពីអង្កាល់ ម៉ោងប៉ុន្មាន ថ្មើរម៉ាន ...។
- សម្រាប់សួរហេតុ ហេតុអ្វី មូលហេតុអ្វី ហេតុដូចម្តេច ...។
- សម្រាប់សួររកបែបបទ ដូចម្តេច យ៉ាងដូចម្តេច ដូចម្តេចខ្លះ ...។
- សម្រាប់សួររកបំនង ដើម្បីអ្វី ក្នុងបំនងអ្វី ...។
ឧទាហរណ៍
- តើអ្នកកំពុងស្ថិតនៅទីណា?
- ពេលណាដែលអ្នកមកដល់?
- ហេតុអ្វីបានជាអ្នកមិនទៅរៀន?
- តើនៅក្នុងសង្គមយុវជនត្រូវធ្វើដូចម្តេចខ្លះ?
- តើអ្នកមកទីនេះក្នុងបំនងអ្វី?
២៨.៥ គុណកិរិយាបរិមាណ
គឺជាគុណកិរិយាបញ្ជាក់ន័យឱ្យកិរិយា គុណនាមឬគុណកិរិយា។ គុណកិរិយាបរិមាណមាន៖ ណាស់ ពេក ច្រើន តិច ហួស ល្មម ...។
ឧទាហរណ៍ សិស្សឆ្លាត ណាស់។
ឧទាហរណ៍ វិរៈញ៉ាំបាយច្រើន។ ពាក្យ វិរៈជាគុណនាម រីឯពាក្យ ញ៉ាំបាយច្រើន ជាគុណកិរិយា។
២៨.១ គុណកិរិយាបំនែប
គឺជាគុណកិរិយាប្រាប់ពីបែបបទនៃអំពើរបស់កិរិយា។ គុណកិរិយាបំនែបមានដូចជា លឿន យឺត ឆាប់ រហ័ស រឿយៗ ...។
ឧទាហរណ៍
- រថយន្ដដឹកអ្នកដំណើរនៅតាមផ្លូវជាតិនានា ធ្វើដំណើរ លឿន ណាស់។
- កុំព្យូទ័ររបស់មិត្តភក្តិខ្ញុំដើរ យឺត។
២៨.២ គុណកិរិយាកន្លែង
គឺជាគុណកិរិយាប្រាប់ទីកន្លែងនៃអំពើរបស់កិរិយា។ គុណកិរិយាកន្លែងមានទាំងនោះមានដូចជា៖
ខាងលើ ខាងក្រោម ខាងក្នុង ខាងក្រៅ ឆ្ងាយ ជិត អាយ ទីនេះ ក្បែទីនោះ ...។
ឧទាហរណ៍
- លីដាចេញទៅខាងក្រៅហើយ។
- គាត់បានទៅឆ្ងាយហើយ។
២៨.៣ គុណកិរិយាកាល
គឺជាគុណកិរិយាប្រាប់ពេលវេលា នៃអំពើរបស់កិរយា។ គុណកិរិយាកាលមានដូចជា ស្អែក ម្សិលមិញ ឆ្នាំទៅ ខានស្អែក អំបាញ់មិញ ...។
ឧទាហរណ៍
- ស្អែក ដានីនឹងមកដល់។
- ម្សិលមិញ ភ្លៀងធ្លាក់មួយមេធំ។
២៨.៤ គុណកិរិយាសំនួរ
គឺជាគុណកិរិយាសម្រាប់សួររកទីកន្លែង កាល បែបបទ បំនង របស់កិរិយា។ គុណកិរិយាសំនួរមាន៖
- សម្រាប់សួរទីកន្លែង ណា កន្លែងណា កន្លែងណាខ្លះ ឯណា ទីណា ...។
- សម្រាប់សួររកកាល ពេលវេលា គ្រាណា នៅពេលណា ពេលណាខ្លះ កាលណា ពីអង្កាល់ ម៉ោងប៉ុន្មាន ថ្មើរម៉ាន ...។
- សម្រាប់សួរហេតុ ហេតុអ្វី មូលហេតុអ្វី ហេតុដូចម្តេច ...។
- សម្រាប់សួររកបែបបទ ដូចម្តេច យ៉ាងដូចម្តេច ដូចម្តេចខ្លះ ...។
- សម្រាប់សួររកបំនង ដើម្បីអ្វី ក្នុងបំនងអ្វី ...។
ឧទាហរណ៍
- តើអ្នកកំពុងស្ថិតនៅទីណា?
- ពេលណាដែលអ្នកមកដល់?
- ហេតុអ្វីបានជាអ្នកមិនទៅរៀន?
- តើនៅក្នុងសង្គមយុវជនត្រូវធ្វើដូចម្តេចខ្លះ?
- តើអ្នកមកទីនេះក្នុងបំនងអ្វី?
២៨.៥ គុណកិរិយាបរិមាណ
គឺជាគុណកិរិយាបញ្ជាក់ន័យឱ្យកិរិយា គុណនាមឬគុណកិរិយា។ គុណកិរិយាបរិមាណមាន៖ ណាស់ ពេក ច្រើន តិច ហួស ល្មម ...។
ឧទាហរណ៍ សិស្សឆ្លាត ណាស់។